Մխիթարեան միաբանութեանը նուիրուած ֆրանսերէն նոր հատոր

Ա. Բ.

 

Մխիթարեան միաբանութեան համար յոբելեանական այս տարում Լիոնում գործող «Հայկական աղբիւրներ» մշակութային ընկերակցութիւնը անցեալ ամիս հրատարակել է «Մխիթարեան հայրերի յոբելեանը. Սուրբ Ղազարի միաբանութեան Մայրավանքի երեքհարիւրամեակը, 1717-2017» ժողովածուն: Հատորը համակարգել են ֆրանսիացի հայագէտ Բեռնար Ութիէն եւ լիոնաբնակ պատմաբան Մաքսիմ Եւադեանը (որոնք նաեւ նախաբանի հեղինակներն են)՝ ականաւոր գիտնական, հայագէտ, Վենետիկի Մխիթարեան միաբանութիւնում Վատիկանի պատուիրակ Լեւոն արք. Զէքիեանի ղեկավարութեամբ:

Գիրքը բաղկացած է չորս մասից եւ 12 գլխից: Առաջին գլուխը («Մխիթար Աբբահայրը եւ նրա դարաշրջանը»), ընդգրկում է հետեւեալ յօդուածներըՙ «Հայկական ներկայութիւնը Վենետիկում» (Ռոյ Առաքելեան, Մաքսիմ Եւադեան), «Մխիթար Սեբաստացի Աբբահայրը» (Լեւոն արք. Զէքիեան), «Մխիթարը՝ մեծ լեզուաբանը» (Գաբրիէլա Ուլուհոճեան) եւ «Հայ փիլիսոփայական ավանդոյթը եւ Մխիթարի դպրոցը» (Բենեդետտա Կոնտին Իփեքճեան): Երկրորդ մասում` «Երկու միաբանութիւն երկու մշակութային հարթութիւնում», ընդգրկուած են Յարութիւն վարդապետ Պզտիկեանի «Վենետիկ Սուրբ Ղազարի միաբանութիւնը՝ հայ հոգեւոր եւ մտաւոր առաջնակարգ կենտրոն» եւ Սիմոն Պապիկեանի «Վիեննայի Մխիթարեան հայրերի միաբանութիւնը» յօդուածները: Երրորդ բաժինը վերնագրուած է «Երկու մեծ դէմք», որը ներառում է Մարկ Նշանեանի «Միքայէլ Չամչեանը ու նրա «Հայոց պատմութիւնը» եւ Վահան վարդապետ Օհանեանի «Հայր Ղեւոնդ Ալիշան. մի պայծառ Հայաստանի բանաստեղծը եւ պատմաբանը» յօդուածները, իսկ որպէս յաւելուած՝ Մաքսիմ Եւադեանի «Կազանովան հա՞յ էր» փոքր նիւթը: Չորրորդ, ամենաընդարձակ մասի վերտառութիւնն է «Դէպի համընդհանրութիւն»: Այս բաժնին մաս են կազմում «Մխիթարեան արկածախնդրութիւնը Վենետիկում. նախերգանք եւրոպական արդիականութեան մասին» (Միքայէլ Նշանեան), «Վենետիկի Մխիթարեան հայրերը եւ հայ հոգեւոր երաժշտութիւնը. մեծ դէմքերը եւ նրանց ժառանգութիւնը» (Հայկ Իւթիւճեան), «Հայերէն թարգմանութիւնների աւանդը յունական եւ ասորական հայրաբանութեանը» (Բեռնար Ութիէ), «Մխիթարեան հայրերի մանկավարժական գործունէութիւնը» (Պաոլօ Լուկկա), «Վենետիկի Մխիթարեանները եւ միջազգային գեղարուեստը» (Արծուի Բախչինեան), «Մխիթարը, հայ եկեղեցու հայրը» եւ «Որպէս վերջաբան. հայեացք դէպի ապագայ» (Լեւոն արք. Զէքիեան) յօդուածները: Գիրքը եզրափակում են Մխիթարեան միաբանութեան ժամանակագրութիւնը, հեղինակների կենսագրականները եւ մատենագիտութիւն: Հատորը զարդարում են բազմաթիւ սեւ-սպիտակ եւ գունաւոր պատկերներ:

«Հայկական աղբիւրներ» մշակութային ընկերակցութիւնը, հիմնուած 2006 թուականին, Արեւմուտքում մասնաւորապէս ֆրանսերէնով հայոց պատմութեան եւ մշակոյթի տարածման նպատակով: Ընկերակցութիւնը մինչ այժմ կեանքի է կոչել հետեւեալ ֆրանսերէն հրատարակութիւնները՝ «Հաւատարիմ ծառաները. Հայաստանի զաւակները թուրքական պետութեան ծառայութեան մէջ» (յօդուածների ժողովածու, 2006), Մաքսիմ Եւադեանի «Քարէ, կտորէ, մագաղաթէ եւ մետաղէ ժանեակներ. միջնադարեան Հայաստանի քրիստոնեաների արուեստը. հայկական զարդանկարչութեան քերականութիւնը» (2006), «Հայաստանի քրիստոնէացումը. վերադարձ արմատներին, սուրբ Գրիգոր Լուսաւորչի գործը» (2008) եւ «Հայաստանցի սուրբ Գրիգոր՝ Թալլարի պաշտպան. Ալպերի քարոզիչ հայաստանցի մի եպիսկոպոսի հետքերի վրայ» (2011), Մուրադ Հասրաթեանի «Հայ ճարտարապետութեան պատմութիւն. ծագումից մինչեւ մեր օրերը» (2010), Արման Չուհաճեանի «Հայաստանցի ուխտաւորներ, Արեւմուտքի սրբեր» (2011), Ալեքսանդր Սիրանոսեանի (Մաքսիմ Եւադեանի համագործակցութեամբ) «Տիգրանի փոխակերպումները» (2 հատոր, 2014) եւ «Հայաստան. պատմական ատլասը» (2016):

«Ազգ-Մշակոյթ», 1 Դեկտեմբեր 2017