ԱՆԻ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ
Օրերս ԵՊՀ Արեւելագիտութեան ֆակուլտետի իրանագիտութեան ամբիոնը կազմակերպել էր «Առան, Շիրվան եւ Ադրբեջան» միջազգային հնչեղութեան գիտաժողով, որին ներկայ էին տարածաշրջանի բնիկ ժողովուրդների` Ադրբեջանում «ազգային փոքրամասնութիւն» բնորոշումը ստացած թալիշների, թաթերի, լեզգիների, աւարների ներկայացուցիչներ: Գիտաժողովին մասնակցում էին արեւմտեան հեղինակաւոր ուսումնական հաստատութիւնների պրոֆեսորներ, տարածաշրջանի բնիկ ժողովուրդների ներկայացուցիչ գիտնականներ եւ ասպիրանտներ: Գիտաժողովի ընթացքը չխաթարեց անգամ էլեկտրաէներգիայի ժամանակաւոր անջատումը:
ԵՊՀ Արեւելագիտութեան ֆակուլտետի իրանագիտութեան ամբիոնի վարիչ, պրոֆեսոր Գառնիկ Ասատրեանը տեղեկացրեց գիտաժողովի առանցքային նշանակութեան եւ առանձնայատուկ կարեւորութիւն ունեցող զեկուցումների մասին:
www.animargaryan.org, Նոյեմբեր 7, 2013
«Նախ այսպիսի միջոցառումներին մշակւում են ուղենիշներ, որոնք յետագայում պէտք է քննարկուեն եւ յայտնուեն հայ-իրանական, հայ-թալիշական, հայ-լեզգիական փոխյարաբերութիւնների հիմքում: Ինչ վերաբերում է կոնկրէտ այս գիտաժողովին, ապա այս անգամ հանգամանօրէն քննարկեցինք
Ա. Ադրբեջանում էթնիկական ժողովուրդների հարցերի ընդհանրացումը, հնարաւոր լուծումների առաջարկներ ու մշակումներ: Քանի որ տեղաբնակ ժողովուրդները հասկանում են` չի կարող Ադրբեջանի նման երկրում լինել իրենց իրաւունքների պահպանում, խօսքի ազատութիւն, ազգային պատկանելութեան նկատմամբ հանդուրժողականութեան քաղաքականութիւն, բնականաբար նրանք ձգտում են նուազագոյնն ինքնավար պետական միաւորման ստեղծմանը: Այս գաղափարն էլ աւելի ամրապնդուեց գիտաժողովին:
Բ. Իրանի դերը տարածաշրջանում` որպէս քաղաքական-հասարակական գործօն, հայերի հետ առնչութիւնները:
Գ. Մենք գրանցեցինք Արեւելագիտութեան ֆակուլտետի ուսանողների գիտական մակարդակի բարձրացում, մեր իրանագիտութեան դպրոցի ձեռքբերումների դրսեւորման հնարաւորութիւն»:
Իրանագէտ Վարդան Ոսկանեանը, շարունակելով գիտաժողովի բարձրացրած առանցքային ու արդիական հիմնախնդիրների թեման, նկատեց.
«Գիտաժողովը մեր գիտական միջոցառումների շարքից է: Դեռեւս 2005-ին առաջին թալիշագիտական միջազգային գիտաժողովն էր, շարքը մինչ օրս շարունակւում է, սա էլ մի մասն էր այդ շղթայի: 2005-ից ի վեր գրեթէ ամէն տարի ամենաքիչը մէկ գիտաժողով ենք ունենում: Առանցքային քննարկումները ծաւալուեցին ներկայիս Ադրբեջանի թե՛ տեղաբնակ ժողովուրդների, թե՛ հէնց ադրբեջանցիների խնդիրների շուրջ: Ասեմ, որ մենք դիտարկում ենք որպէս գործընկեր այն էթնիկ ժողովուրդների ներկայացուցիչներին, որոնք չեն գնում կեղծ արժէքների, հայատեացութեան քարոզչութեան հետեւից, հիմնուած չեն կեղծ պատմութեան վրայ, մենք պատրաստ ենք նրանց հետ համագործակցելու` անկախ նրանց բնակութեան վայրից, դաւանանքից ու քաղաքացիութիւնից: Այս գիտաժողովներն ապացուցում են, որ հայերը կրողները չեն այն կերպարի, որն ադրբեջանական քարոզչամեքենան փորձում է ներկայացնել իր տարածքի բնիկ ժողովուրդների աչքին»:
Զեկուցումների տեսքով քննարկուեցին կովկասալեզու ժողովուրդների, թաթերի կամ կովկասեան պարսիկների խնդիրները, եւ առաջին անգամ ՀՀ պատմութեան մէջ Հայաստան ժամանած թաթ ժողովրդի ներկայացուցիչը զեկոյց կարդաց Ադրբեջանում ու Դաղստանում թաթերի խնդիրների վերաբերեալ: Նոր ասպարէզներ բացուեցին, որտեղ մենք կարող ենք լուրջ յաջողութիւն գրանցել Իրանի, Վրաստանի, Դաղստանի, Արեւմուտքից` Կանադայից ու այլ երկրներից ժամանած գիտնականների հետ բեղուն համագործակցութեան շրջանակներում:
Ուշագրաւ էր գիտաժողովի ժամանակ Իրանի համալսարանի պրոֆեսոր Սալեհի զեկուցումը 16-րդ դարի մի քանի մանրանկարների մասին: Այստեղ պատկերուած էր եւ գրուած ներկայիս Ադրբեջանի տարածքի` Առանի ու Շիրվանի, շիայ դաւանող ժողովուրդների դաժան կոտորածների պատմութիւնը, որ իրագործել էր Օսմանեան կայսրութիւնը: Սա փաստացիօրէն փշրում է այն կարծրատիպային գաղափարախօսութիւնը, որ մշտապէս առաջ են տանում ու քարոզում նոյն Ադրբեջանի իշխանութիւնները` «երկու պետութիւն, մէկ ժողովուրդ»: Բնականաբար, սա միակ կռուանը չէ այս թիւր մտքի չէզոքացման պարագայում, սակայն նշանակալից է, քանզի հիմնուած է միջնադարեան աղբիւրի վրայ:
Պարոն Ոսկանեանը նշեց, որ հայկական իրականութեանը պէտք են մասնագիտացուած լրագրողներ, քանի որ գիտաժողովում շօշափուած թեմաները լուսաբանելու համար անհրաժեշտ է խորքային մօտեցում եւ թեմայի իմացութիւն: Նա կոչ է անում լրագրողներին զգօն լինել համանման թեմաների շուրջ գրելիս, նախապատմութիւններին ուշադրութիւն դարձնել, իրանագէտներն էլ իրենց հերթին պատրաստ են մեկնաբանել կամ հարկ եղած դէպքում յուշել ու մատնանշել աղբիւրները:
Նկատենք, որ ծագումով Իրանից, արեւմտեան տարբեր բարձրագոյն ուսումնական հաստատութիւնների պրոֆեսորները, մեզ հետ զրոյցում կարծիք յայտնելով Ադրբեջանում Հոկտեմբերի 9-ին կայացած նախագահական ընտրութիւնների վերաբերեալ, խօսեցին զանգուածային ընտրախախտումների, Իլհամ Ալիեւի երրորդ պաշտօնաւորման կանխատեսելի բացասական հետեւանքների, ինչպէս նաեւ նախընտրական ու հետընտրական անհիմն ձերբակալութիւնների, մասնաւորապէս թալիշների ու լեզգիների նկատմամբ կիրառուող հետապնդումների մասին: Շեշտուեց, որ Արեւմուտքը բաւարար ուշադրութիւն չի դարձնում այս հիմնահարցերին` նուազ չափով բարձրաձայնելով Ադրբեջանի տեղաբնակ ժողովուրդների խնդիրը, երբ անհրաժեշտ է լինում սեփական նկրտումներից ելնելով` լծակներ կիրառել Ադրբեջանի իշխանութիւնների նկատմամբ:
www.animargaryan.org, Նոյեմբեր 7, 2013
No comments:
Post a Comment