Անկախութիւնը ամէնօրեայ գործընթաց է

ՅԱԿՈԲ ԱՒԵՏԻՔԵԱՆ

 

Անգլիացիները շատ են սիրում խրատ տալ ամէն ինչում շտապող իրենց ամերիկացի բարեկամներին, նրբօրէն ու բազմիմաստ հեգնել նրանց: Մի խումբ ամերիկացիներ Լոնդոնի եւ շրջակայքի տեսարժան վայրեր այցելելուց յետոյ հետաքրքրւում են, թէ իրենց հիւրընկալներին ինչպէս է յաջողւում այդքան համաչափ, հարթ ու հաւասար խուզել հանրային այգիների գազոնը, խնամել այն: Անգլիացիք, միայն իրենց յատուկ հանդարտութեամբ բացատրում են՝ եթէ դուք էլ 500 տարի ամէն օր տքնաջան այդ գործով զբաղուէիք, ձեր այգիներն էլ մերինի նման գազոն կ՚ունենային:

Անգլիացիք այս իրական կամ հնարովի դրուագը սիրում են պատմել փոխաբերաբար՝ իրենց դեմոկրատական-ժողովրդավարութեան ինստիտուտների, կարգապահութեան ու կարգ ու կանոնի, օրէնքները յարգելու ջանասիրութեան մասին խօսելիս: Հակառակ այն փաստին, որ իրենց երկիրը՝ Մեծ Բրիտանիան, չունի՛ սահմանադրութիւն, գոնէ բառի այն իմաստով, ինչպես մենք ենք ըմբռնում: Մենք՝ որ արդէն ունենք երկրորդ անգամ բարեփոխուած Հիմնական կամ Մայր օրէնք: Ոչ միայն Սահմանադրութիւն, այլեւ անկախ պետականութեան միւս բոլոր անհրաժեշտ ատրիբուտներըՙ դրօշ, զինանշան, օրհներգ, դրամ, խորհրդարան, պետական ու հանրային ինստիտուտներ եւայլն:

Հետեւաբար, Սահմանադրութեան եւ սահմանադրական այլ կառոյցներ ունենալը բնաւ էլ չի նշանակում անկախութիւն ունենալ: Աւելի ճիշդ՝ անկախութիւն հռչակելը դեռեւս անկախ լինել չէ:

Այո, 25 տարի առաջ Հայաստանը իրեն հռչակեց անկախ, ստեղծեց համապատասխան ինստիտուտները, գրեթէ բոլոր ատրիբուտներն ընդունեց, ՄԱԿ-ում աթոռ ստացաւ, բազմաթիւ երկրների հետ դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատեց, ստեղծեց բանակ, վերջապէս՝ դարձաւ սուվերեն երկիր, պետութիւն: Հպարտացանք բոլորս, ներսում ապրողներս ու դրսում բնակուողները: Հայերի՛ն նկատի ունեմ:

Սակայն անկախութիւնը մեզ համար չդարձաւ պետական ու քաղաքացիական արժանապատուութեան զգացողութիւն, կենսակերպ: Անկախութիւնը յաճախ համեմատեցինք մեր գրպանի պարունակութեամբ, մեր կեանքի, կեցութեան, ապրուստի դժուարութիւնների հետ: «Քաղցած փորին ի՞նչ անկախութիւն», ասացինք յաճախ: Բայց չնկատեցինք նաեւ, որ մեր հայրենակիցներից նրանք, ովքեր ի տարբերութիւն մեզ կուշտ էին եւ հարուստ, նոյնպէս դժգոհում են անկախութիւնից եւ իրենց շահածը ներդրում ոչ թէ այս, այլ ուրիշ երկրներում:

Ու հիմա, մի քանի օրից, շեփորով ու թմբուկով, նաեւ զօրահանդէսներով ու ճառերով տօնելու ենք մեր երկրի անկախութիւնը, ու մեզնից գոհ՝ շարունակելու ենք ստորադասել մեր անկախութիւնը: Նոյն կերպ՝ ինչպէս 25 տարի շարունակ:

25 տարին անշուշտ անհամեմատելի է 500 տարուայ հետ: Ինչպէս Հայաստանի Հանրապետութիւնը՝ Բրիտանական կայսրութեան հետ: Սակայն 200 եւ աւելի տարիներ անկախութեան ձգտող մեր ժողովրդի համար 25 տարին նոյնպէս բաւական է անկախութիւնը ամէնօրեայ ապրում, կենսակերպ, աշխատանք եւ ձգտում դարձնելու համար:

Ու քանի որ այս յօդուածը սկսեցի անգլիական մի օրինակով, աւարտեմ անգլիական մի այլ պատմութեամբ, որը յօրինովի չէ, այլ պատահել է իսկապէս:

Տարիներ առաջ ընկերոջս հետ վերադառնում էինք Լոնդոնում տեղի ունեցած մի ժողովից: Հիւրանոցում խնդրեցի օդակայան տանող տաքսի կանչել, նախապէս հարցնելով, թէ մօտաւորապէս որքան պէտք է վճարել վարորդին: 40-43 փաունդ, ասաց աշխատակիցը: Ու քանի որ բաւարար անգլիական ֆունտ ստերլինգ չէր մնացել մօտս, ես ու ընկերս միացրինք մեր ունեցածը, որ կազմեց 45 փաունդ: Մեր բախտից՝ հաշուիչը ցոյց տուեց ճիշդ 50 փաունդ: 45-ի վրայ աւելացրի ամերիկեան 10 դոլար: Վարորդը վերցրեց 45-ը եւ ամերիկեան 10 դոլարանոցը վերադարձրեց: Ասացի՝ անգլիական չի մնացել մեզ մօտ: Ասաց՝ հասկանալի է: Ու հեռացաւ...

«Ազգ», 16 Սեպտեմբեր 2016