Սթիւըն Հաուքինկ եւ Տիգրան Թահթա

ԱՆՈՅՇ ԹՐՈՒԱՆՑ

 

Օ­րերս մա­մու­լը հե­ղե­ղուե­ցաւ բրի­տա­նա­ցի յայտ­նի բնա­գէտ-տե­սա­բան, տիե­զե­րա­բան Սթիւըն Հաու­քին­կի մէկ յայ­տա­րա­րու­թեամբ, որ նշա­նա­ւոր գիտ­նա­կա­նը կա­տա­րած է Global Teacher Prize մրցա­նա­կա­բաշ­խու­թեան ար­դիւնք­նե­րուն հրա­պա­րակ­ման նուի­րուած իր ու­ղեր­ձին մէջ: BBC-ն, փո­խան­ցե­լով անգ­լիա­ցի գիտ­նա­կա­նին խօս­քը, նշած է, որ դեռ մա­նուկ հա­սա­կէն Սթի­ւըն Հաու­քին­կի վրայ մեծ ազ­դե­ցու­թիւն ու­նե­ցած է ա­նոր հայ ուսուցի­չը՝ Տիգ­րան Թահ­թա, ո­րու շնոր­հիւ ալ այ­սօր ար­դէն նշա­նա­ւոր բնա­գէտ գիտնականը սէր ու­նե­ցած է գի­տու­թեան նկատ­մամբ: Ա­հա­ւա­սիկ ինչ ը­սած է Սթի­ւըն Հաու­քինկ՝ իր հայ ու­սուց­չին մա­սին.

«Ա­նոր դա­սե­րը ան­մի­ջա­կան էին եւ գրա­ւիչ: Ա­մէն բան կրնար քննարկ­ման ա­ռար­կայ դառնալ: Մենք միա­սին ստեղ­ծե­ցինք իմ ա­ռա­ջին հա­մա­կար­գիչս: Շնոր­հիւ պա­րոն Թահթա­յի, ես դար­ձայ Քէյմպ­րի­ճի մէջ ու­սո­ղու­թեան ամ­պիո­նի դա­սա­խօս: Ա­տի­կա այն ամ­պիոնն է, որ ժա­մա­նա­կին գլխա­ւո­րած է Ի­սա­հակ Նիւ­թը­ն: Ամ­բողջ կեան­քիս ըն­թաց­քին կը փոր­ձեմ բա­ցա­յայ­տել անջր­պե­տի գաղտ­նիք­նե­րը: Մեզ­մէ իւ­րա­քան­չիւ­րը կը կար­ծէ, թէ կա­րե­ւոր ի­րա­գոր­ծու­մի մը կրնայ հաս­նիլ իր կեան­քին ըն­թաց­քին, իսկ ա­նոր մենք կրնանք հաս­նիլ մեր ու­սու­ցիչ­նե­րուն շնոր­հի­ւ»:

Սթի­ւըն Հաու­քինկ նաեւ ը­սած է, թէ ա­ռանձ­նա­յա­տուկ ոե­ւէ ան­ձի ե­տին կանգ­նած է առանձ­նա­յա­տուկ ու­սու­ցիչ մը: Կա­րե­ւո­րե­լով ու­սուց­չի դե­րը մար­դու մը կեան­քին մէջ, Հաու­քինկ նաեւ ը­սած է, որ այ­սօր ա­ւե­լի քան եր­բե­ւէ մե­զի անհ­րա­ժեշտ են մեծ ու­սու­ցիչ­ներ: «Մենք պէտք է յի­շենք, թէ որ­քան կա­րե­ւոր են ա­նոն­ք», ը­սած է ան:

Աշ­խար­հահռ­չակ գիտ­նա­կա­նի վեր­ջին յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը մա­մու­լի հա­մար ան­գամ մը եւս ա­ռիթ դար­ձաւ՝ հա­յեացք նե­տե­լու ա­նոր ան­ցած ճա­նա­պար­հին եւ մա­նա­ւանդ, պե­ղե­լու, թէ ո՛վ է այն հայ ու­սու­ցի­չը, ո­րու մա­սին դրուա­տի­քով խօ­սած է Սթի­ւըն Հաու­քինկ: Այս յայտա­րա­րու­թեան անդ­րա­դար­ձան աշ­խար­հի ա­մե­նէն նշա­նա­ւոր, հռչակաւոր լրատուամի­ջոց­նե­րը՝ յի­շեց­նե­լով, որ բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րու բրի­տա­նա­ցի ա­մե­նէն մեծ բնագէ­տի ու­սու­ցի­չը ազ­գու­թեամբ հայ ե­ղած է, եւ որ ան նուի­րուած գիտ­նա­կան էր, որ կրցած է իր ա­շա­կեր­տին մէջ սէր արթնց­նել դէ­պի գի­տու­թիւ­ն:

Ո՞Վ Է ՏԻԳ­ՐԱՆ ԹԱՀ­ԹԱ

Տիգ­րան Թահ­թա ծնած է 1928 թուա­կա­նի 7 Օ­գոս­տո­սին: Ան ան­ցեալ դա­րաս­կիզ­բի դեպ­քե­րէն ետք Մեծն Բրի­տա­նիոյ Մանչես­թըր քա­ղա­քը հաս­տա­տուած հայ ըն­տա­նի­քի զա­ւակ մըն է, որ ման­կուց ստա­ցած է հա­յե­ցի դաս­տիա­րա­կու­թիւն: Տիգ­րան Թահ­թա մկրտուած է Դու­րեան եպիս­կո­պո­սի կող­մէ Ման­չես­թը­րի հայ­կա­կան ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ եւ իր Տիգ­րան անունն ալ կրճա­տուած եւ դար­ձած է Տիք: Այ­դու­հան­դերձ, ան եր­բե­ւէ չէ մոռ­ցած կամ ու­րա­ցած իր հայ­կա­կան ինք­նու­թիւ­նը եւ մին­չեւ իր կեան­քի վեր­ջը հա­ւա­տա­րիմ եղած է իր ար­մատ­նե­րուն: Այդ ա­մէ­նը արտա­յայ­տուած է մա­նա­ւանդ իր կեան­քի վեր­ջին տա­րի­նե­րուն գրած գիր­քե­րէն մէկուն՝ «Ա­րա­րատ զու­գոր­դու­թիւն­նե­ր» (Ararat Associations) գիր­քին մէջ: Այդ գիր­քին մէջ բրի­տա­նա­հայ նշա­նա­ւոր ու­սողա­գէ­տը կը գրէ, թէ ինչ­պէս իր ծնող­քը կը փա­փա­քէին ի­րենց զա­ւակ­նե­րուն տալ անգ­լիա­կան կրթութիւն՝ միա­ժա­մա­նակ հա­մո­զուած ըլ­լա­լով, որ ա­նոնք տա­ն մէջ պի­տի խօ­սին հա­յե­րէն։ «Ա­րա­րատ զու­գոր­դու­թիւն­նե­ր» գիր­քին մէջ կան նաեւ հայ­կա­կան հնա­գոյն բնա­կա­վայ­րեր կա­տա­րած իր ճամ­բոր­դա­կան նո­թե­րը, եւ առ­հա­սա­րակ, Տիգ­րան Թահ­թա­յի այս գիր­քը գրուած է Ա­տոմ Է­կո­յեա­նի «Ա­րա­րա­տ» շար­ժան­կա­րէն ներշն­չուած:

1946 թուա­կա­նին Տիգ­րան Թահ­թա Ֆլիթ­վու­տի Ռո­սա­լի դպրո­ցին մէջ ստա­ցած է կրթաթոշակ՝ Օքս­ֆոր­տի եր­դի­քին տակ ու­սա­նե­լու հա­մար։ Ու­սում­նա­սի­րու­թեան գլխա­ւոր ա­ռար­կան ու­սո­ղու­թիւնն էր, միա­ժա­մա­նակ ու­սա­նած է ի­մաս­տա­սի­րու­թիւն, պատ­մու­թիւն, ծա­նօ­թա­ցած է անգ­լիա­կան գրա­կա­նու­թեան։

Տիգ­րան Թահ­թա նաեւ դա­սա­ւան­դած է հա­մալ­սա­րան­նե­րու մէջ եւ պատ­րաս­տած է ուսողու­թեան դա­սա­ւանդ­ման գիր­քեր եւ աշ­խա­տու­թիւն­ներ: Ան, բա­ցի «Ա­րա­րատ զուգորդու­թիւն­նե­ր» գիր­քէն, հե­ղի­նակ է հինգ այլ հա­տոր­նե­րու եւ գի­տա­կան ամ­սագ­րե­րու մէջ հրա­տա­րա­կուած բազ­մա­թիւ օգտաշատ յօ­դուած­նե­րու:

Մին­չեւ իր ուս­ման ա­ւար­տը Տիգ­րան Թահ­թա կազ­մած է Ինճեա­ն եպիս­կո­պո­սի գրադարանի պատ­կե­րա­գիր­քը։

Ան նաեւ կարճ լրագ­րա­կան փոր­ձա­ռու­թիւն մը ու­նե­ցած է Թա­գա­ւո­րա­կան Ռազ­մաօ­դա­յին Ու­ժե­րու (RAF) շար­քե­րէն ներս՝ 1950-1952 թուա­կան­նե­րուն, աշ­խա­տակ­ցե­լով իբ­րեւ թղթակից: Տիգ­րան Թահ­թա 1954 թուա­կա­նին վե­րա­դար­ձած է Ռո­սա­լի դպրոց, ուր դասաւան­դած է անգ­լե­րէն եւ պատ­մու­թիւն, սա­կայն վերջ­նա­կա­նա­պէս նուի­րուած է ուսողու­թեա­ն: 1955 թուա­կա­նին ու­սո­ղու­թիւն դա­սա­ւան­դե­լու նպա­տա­կով ան տեղափոխուած է Սենթ Ալ­պեն­սի դպրոց, ուր ալ իր ա­շա­կերտ­նե­րուն մէջ ե­ղած է նաեւ Սթի­ւըն Հաու­քին­կ։ Ատ­կէ վեց տա­րի վերջ միայն Տիգ­րան Թահ­թա դա­սա­խօ­սի կար­գա­վի­ճակ ստա­ցած է Սենթ Ղու­կա­սի գո­լէ­ճին մէջ: 1974 թուա­կա­նին աշ­խա­տած է նաեւ Էքսետէրի հա­մալ­սա­րա­նը։

The Guardian թեր­թը, անդ­րա­դառ­նա­լով հա­յազ­գի դա­սա­խօս-գիտ­նա­կան Տիգ­րան Թահթային՝ նկա­րագ­րած է զինք որ­պէս «իր սե­րուն­դի ա­կա­նա­ւոր ու­սո­ղու­թեան ու­սու­ցի­չ», ո­ր հան­դի­սա­ցած է նաեւ Սթի­ւըն Հաու­քին­կի ներշնչ­ման աղ­բիւ­րը:

Տիգ­րան Թահ­թա մա­հա­ցած է 2006 թուա­կա­նի Դեկ­տեմ­բե­րի 2-ին։

Ո՞Վ Է ՍԹԻ­ՒԸՆ ՀԱՈՒ­ՔԻՆԿ

Ա­նուա­սայ­լա­կին գա­մուած այս փոքրամար­մին մար­դը յա­ճախ կ՚անուանեն մարդա­ռաս­պել: Այս տա­րի լրա­ցաւ մեր ժա­մա­նակ­նե­րու ա­մե­նէն նշանա­ւոր նկա­տուող ապ­րող գիտնական-բնա­գէ­տի ծննդեան 74-ամեակը:

Այ­սօր ա­նուա­սայ­լա­կին վրայ ան­շարժ նստած ան­դա­մա­լոյծ գիտ­նա­կա­նը ժամանա­կին աշ­խոյժ ա­շա­կերտ մը ե­ղած է: Ան ծնած է Օքս­ֆորտ, ուր ա­նոր ծնող­քը տե­ղա­փո­խուած էին Լոն­տո­նէն՝ գեր­մա­նա­կան օ­դու­ժի ռմբա­կո­ծում­նե­րէն խու­սա­փե­լու հա­մար:

Հայ­րը՝ Ֆրենք Հաու­քինկ եւ մայ­րը՝ Ի­զա­պէլ Հաու­քինկ կ՚աշ­խա­տէին Համփշ­թէ­տի բժշկական կեդ­րո­նին մէջ։ Ըն­տա­նի­քին մէջ, Սթի­ւը­նէն զատ կա­յին եր­կու ե­րա­խա­ներ եւս, ո­րոնց­մէ մէ­կը որ­դեգ­րուած էր:

1950 թուա­կա­նին ըն­տա­նի­քի հայ­րը պաշ­տօն ստա­ցաւ եւ Հաու­քինկ­նե­րու ըն­տա­նի­քը տեղա­փո­խուե­ցաւ Սենթ Ալ­պենս, Հերտ­ֆորտ­շայր։ Ա­նոնք կ՚ապ­րէին հա­մեստ մի­ջոց­նե­րով եւ աղ­քատ կը նկա­տուէին:

Սթի­ւըն Հաու­քինկ հի­ւան­դու­թիւն մը ու­նէր՝ մկան­նե­րու ա­պաճ­ման կարծ­րախտ, ո­ը պզտիկ տա­րի­քին նկա­տե­լի չէր եւ միայն ե­րի­տա­սարդ տա­րի­քին սկսած է տա­ռա­պանք պատ­ճա­ռել ա­նոր: Տա­կա­ւին Օքս­ֆորտ ապ­րե­լու տա­րի­նե­րուն ար­դէն հի­ւան­դու­թիւ­նը սկսած էր նկատել տալ, Սթի­ւըն դժուա­րու­թեամբ կը բարձ­րա­նար աս­տի­ճան­նե­րէն, յա­ճախ կ՚ի­յնար, իսկ խօ­սե­լու ժա­մա­նակ ալ բա­ռե­րուն կէ­սը չէր ար­տա­բե­րեր: Ան քսան­մէկ տա­րե­կան էր, երբ բժշկա­կան հե­տա­զօ­տու­թիւն­նե­րու կը սկսին եւ բժիշկ­նե­րը կը հա­ղոր­դեն, որ ա­ն ապրելու հա­մար ու­նի միայն եր­կու տա­րի։

Մեծ կամ­քի ու­ժի տէր մար­դը ապ­րած է ոչ միայն եօ­թա­նա­սուն­չորս տա­րի, այլ ստեղ­ծած է իր ժա­մա­նա­կի բնա­գի­տա­կան տե­սու­թիւն­նե­րէն շա­տեր, հիմ­նած է Քէյմպ­րի­ճի համալսարա­նի Տե­սա­կան Տիե­զե­րա­բա­նու­թեան կեդ­րո­նը եւ ղե­կա­վա­րած զայն:

Գիտ­նա­կա­նը նաեւ կը նկա­տուի եօթ ա­մե­նէն շատ վա­ճա­ռուող գիր­քե­րու հե­ղի­նակ եւ տասն­չորս մրցա­նակ­նե­րու տէր:

1965 թուա­կա­նին Հաու­քինկ ա­մուս­նա­ցած է եւ հե­տա­գա­յին ու­նե­ցած է եր­կու մանչ եւ մէկ աղ­ջիկ: 1985 թուա­կա­նին ա­նոր կո­կոր­դին մէջ կա­տա­րուած վի­րա­հա­տու­թե­նէն ետք ան կորսն­ցու­ցած է խօ­սե­լու ու­նա­կու­թիւ­նը: Ըն­կեր­նե­րուն նուի­րած ձայ­նա­յին սար­քը ամրացուցած են Հա­մո­քին­կի ա­նուա­սայ­լա­կին եւ ան ա­տոր մի­ջո­ցաւ ստա­ցած է արտայայտ­ուե­լու հնա­րա­ւո­րու­թիւն: Շարժ­ե­լու ո­րոշ ու­նա­կու­թիւն ալ պահ­պա­նած է ա­նոր աջ ձեռ­քի ցու­ցա­մա­տը, ո­րու օգ­նու­թեամբ գիտ­նա­կա­նը հնա­րա­ւո­րու­թիւն ու­նե­ցած է գործա­ծե­լու հա­մա­կար­գի­չը եւ շփուիլ շուր­ջինն­նե­րուն հետ:

Բա­ժնուե­լով կնոջ­մէն՝ Հաու­քին­կ 1995 թուա­կա­նին երկ­րորդ ան­գամ ա­մուս­նա­ցած է զինք խնա­մող բուժք­­րոջ հետ: Ապ­րե­լով միա­սին տասն­մէկ տա­րի, ա­նոնք 2006 թուա­կա­նին ամուս­նա­լու­ծուած են:

Չնա­յած իր ծանր հի­ւան­դու­թեա­ն, Սթի­ւըն Հաու­քինկ կը վա­րէ աշ­խոյժ գի­տա­կան ու ստեղծա­գոր­ծա­կան կեանք: Ան սար­քի մի­ջո­ցաւ կ՚ար­տա­յայ­տէ իր միտ­քե­րը, ո­րոնք կայ­ծակ­նա­յին ա­րա­գու­թեամբ կը հրա­պա­րա­կուին մա­մու­լի, գի­տա­կան ամ­սագ­րե­րու մէջ: 2007 թուա­կա­նի 7 Ապ­րի­լին ան մաս­նա­ւոր օ­դա­նա­ւով փորձ­նա­կան թռիչք կա­տա­րեց անկշռութեան պայ­ման­նե­րու մէջ:

Աշ­խար­հահռ­չակ Սթի­ւըն Հաու­քինկ ը­սած է, որ որ­պէս­զի մարդ­կու­թիւ­նը փրկուի, մենք պէտք է «գրա­ւենք տիե­զեր­քը», եւ ան վստահ է, որ օր մը մենք այդ մէ­կը ան­պայ­ման պի­տի ը­նենք:

Daily Mail կը գրէ, որ գիտ­նա­կա­նը իր 70-ա­մեա­կին կա­պակ­ցու­թեամբ պա­տաս­խա­նած է Radio 4-ի ունկն­դիր­նե­րու հար­ցու­մե­րուն: Ունկն­դիր­նե­րէն մէ­կը հար­ցու­ցած է. «Ար­դեօք մենք եր­բե­ւէ գա­ղութ­ներ պի­տի ստեղ­ծե՞նք աստ­ղե­րու վրայ»: Հաու­քինկ պա­տաս­խա­նած է, որ ինք կը հա­ւա­տայ, որ մենք ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քին կա­յուն գա­ղութ­ներ պի­տի ստեղ­ծենք Հրատի եւ ա­րե­գակ­նա­յին հա­մա­կար­գի այլ մար­մին­նե­րու վրայ, բայց ոչ մօ­տա­կայ հա­րիւր տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին:

Ան բա­ցատ­րած է, որ ա­սոր կա­րի­քը ան­պայ­ման պի­տի ըլ­լայ, քա­նի որ կլո­պալ ջեր­մաց­ման կամ մի­ջու­կա­յին պա­տե­րազ­մի պատ­ճա­ռով մեր մո­լո­րա­կը կ՚ոչն­չա­նայ մօ­տա­կայ հա­զար տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին:

Ըլ­լա­լով աշ­խար­հի ապ­րող գրե­թէ ա­մե­նա­մեծ գիտ­նա­կան­նե­րէն մէ­կը, որ տիե­զեր­քի գաղտ­նիք­նե­րը վեր­ծա­նած է իր A Brief History of Time գրքին մէջ, աշ­խար­հահռ­չակ գիտ­նա­կա­նը յայտ­նած է, որ կայ բան մը, ո­րու դէմ ա­նընդ­հատ կը պայ­քա­րի: Ա­նոր հարց տուած են, թէ ինչ բա­նի մա­սին ա­մե­նա­շա­տը կը մտա­ծէ երբ ար­թուն է, ան պա­տաս­խա­նած է. «Կա­նանց: Ա­նոնք մեծ ա­ռեղ­ծուած են»: New Scientist ամ­սագ­րի հետ հար­ցազ­րոյ­ցին ըն­թաց­քին գիտնա­կա­նը բա­ցա­յայ­տած է զինք յու­զող նուրբ խնդի­րը: Գիտ­նա­կա­նը ափ­սո­սանք յայտնած է իր անձ­նա­կան կեան­քին մէջ գոր­ծած սխալ­նե­րուն հա­մար:

ՀԱՈՒՔԻՆԿԻ ԻՍՐԱՅԷԼԵԱՆԻ ՀԵՏ ԿԱՊԸ

Ինչ­պէս Սթի­ւըն Հաու­քին­կի ա­նու­նը կապուե­ցաւ իր հայ ու­սուց­ի­չի՝ Տիգ­րան Թահ­թա­յի հետ, այն­պէս ալ կայ հայ մը եւս, որ իր գոր­ծու­նէու­թեամբ, գիտ­նա­կան աշ­խա­տան­քով միշտ Հաու­քին­կի կող­քին է, մեծ ակ­նա­ծան­քով կը վե­րա­բե­րի բրիտա­նա­ցի նշա­նա­ւոր գիտ­նա­կա­նին եւ ա­նընդ­հատ ա­ռիթ կը փնտռէ՝ զայն մասնա­կից դարձ­նե­լու իր ծրագ­րե­րուն: Հաու­քինկ սի­րով կը հա­մա­ձայ­նի: Այդ մէկը հայ նշա­նա­ւոր աստ­ղա­գէտ Գա­րիկ Իս­րա­յէ­լեանն է: Գա­րիկ Իս­րա­յէ­լեան կ՚ուսումնասի­րէ աստ­ղի ար­ձա­կած ճա­ռա­գայ­թը, որ­պէս­զի պար­զէ, թէ ինչ բա­նէ բաղ­կա­ցած է ան եւ ինչ­պէս կը դրսե­ւո­րուի։ Սա գի­տու­թեան այս ճիւ­ղի հա­զուա­գիւտ եւ հա­սա­նե­լի հայեաց­քը կը հան­դի­սա­նայ, ինչ որ կը մօ­տեց­նէ մեզ կեան­քի հա­մար նպաս­տա­ւոր մո­լո­րակ գտնե­լու։ Ան Instituto de Astrofisica de Canarias (IAC)՝ Քա­նար­եան կղզի­նե­րու Աստղաբնագիտու­թեան հիմ­նար­կի աշ­խա­տա­կից է, բնա­գի­տու­թեան տոք­թոր: Ե­րե­ւան ծնած եւ Քա­նա­րեան կղզի­ներ բնա­կող գիտ­նա­կա­նը հիմ­նած է STARMUS ա­նու­նով միջազգա­յին գի­տա­կան փա­ռա­տօ­նը, ո­ր տե­ղի կ՚ու­նե­նայ Սպա­նիոյ պատ­կա­նող Քանարեան կղզի­նե­րէն մէ­կուն՝ Թե­նե­րի­ֆէ կղզիին մէջ: 2011 թուա­կա­նին ա­ռա­ջին ան­գամ ի­րա­կա­նա­ցուած է անջր­պե­տին ու աստ­ղա­գի­տու­թեա­ն նուի­րուած այդ փա­ռա­տօ­նը, ո­րուն մաս­նակ­ցած են նշա­նա­ւոր գիտ­նա­կան­ներ, տիե­զե­րագ­նաց­ներ, Նո­պէ­լեան մրցա­նա­կի դափ­նե­կիր­ներ:

Սթի­ւըն Հաու­քինկ նոյն­պէս 2014 թուա­կա­նին մաս­նակ­ցած է Գա­րիկ Իս­րա­յէ­լեա­նի հիմ­նած STARMUS փա­ռա­տօ­նին: Այս տա­րի նշա­նա­ւոր փա­ռա­տօ­նը տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ 27 Յունիս-2 Յու­լիս թուա­կան­նե­րուն մի­ջեւ՝ Թե­նե­րի­ֆէ կղզիին մէջ: Այս ան­գամ Սթի­ւըն Հաուքինկ ոչ միայն պի­տի մաս­նակ­ցի փա­ռա­տօ­նին, այլ ան­ձամբ պի­տի յանձ­նէ իր ա­նու­նը կրող մե­տայ­լը՝ մրցա­նա­կա­կիր ան­ձին: STARMUS մի­ջազ­գա­յին գի­տա­կան փա­ռա­տօ­նը ստեղ­ծած է նշա­նա­ւոր բնա­գէ­տի ա­նու­նը կրող մե­տայլ, եւ ամ­բողջ փա­ռա­տօնն ալ նուի­րած է Հոաու­քին­կին: STARMUS-ի այս տա­րուան խո­րա­գիրն է «Հո­րի­զո­նէն ան­դին՝ յար­գան­քի տուրք Սթի­ւըն Հաու­քին­կի­ն»: Փա­ռա­տօ­նին կը մաս­նակ­ցին Նո­պէ­լեան մրցա­նա­կի մէկ տաս­նեա­կէ ա­ւե­լի դափ­նե­կիր­ներ՝ բնա­գի­տու­թեան, քի­միա­գի­տու­թեան եւ բժշկու­թեան բնա­գա­ւառ­նե­րէն ներս:

Սթիւ­նը Հաու­քին­կի ա­նուան մե­տա­յլի շնոր­հան­դէ­սը տե­ղի ու­նե­ցած է անց­եալ Դեկ­տեմ­բե­րին՝ Լոն­տո­նի Թա­գա­ւո­րա­կան ա­կա­դե­միոյ մէջ, եւ այդ շնոր­հան­դէ­սին մաս­նակ­ցած է ինք՝ Հաու­քինկ: Մրցանակը կը շնոր­հուի բո­լոր ա­նոնց, որոնք կ՚օգ­նեն խթա­նել գի­տու­թեան հանրայ­նա­ցու­մը՝ զա­նա­զան ասպարէզներու մէջ, ինչ­պէս՝ երաժշտութիւ­ն, ա­րուես­տ եւ շարժապատ­կե­ր: Այն կա­րե­ւո­րա­գոյն նկա­տուող մրցա­նակ մըն է բո­լոր ա­նոնց հա­մար, ո­րոնք գի­տու­թիւ­նը կը տա­րա­ծեն ա­րուես­տի մի­ջո­ցաւ։ STARMUS փառատօնի հիմ­նա­դիր Գա­րիկ Իս­րա­յէ­լեա­ն Ս­թի­ւըն Հաու­քին­կի ա­նուան մե­տայ­լի մա­սին ը­սած է հե­տե­ւեա­լը.

«Այս մրցա­նա­կը գի­տու­թեան պատ­մու­թեան կա­րե­ւո­րա­գոյն ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րէն մին է, քա­նի որ ան նաեւ կը գլխա­ւո­րէ մեր դա­րաշր­ջա­նի ա­մե­նէն յայտ­նի եւ ո­գեշն­չող գիտնական­նե­րէն մէ­կը՝ Փրոֆ. Սթի­ւըն Հաու­քին­կը։ Յար­գան­քի զգա­ցու­մէ եւ գի­տու­թեան հան­րայ­նաց­ման մեր մեծ ցան­կու­թե­նէն մեկ­նե­լով STARMUS ստեղ­ծեց այս նո­րա­րա­րա­կան նա­խա­ձեռ­նու­թիւ­նը՝ տա­լով ա­նոր պատ­մու­թեան խո­շո­րա­գոյն գիտ­նա­կան­նե­րէն մէ­կուն անուա­նու­մը»։ Մե­տայ­լի ձե­ւա­ւոր­ման մէջ կայ Սթի­ւըն Հաու­քին­կի դի­մանկա­րը, ո­ր ստեղծած է տիե­զե­րագ­նաց Ա­լեք­սէյ Լէո­նո­վ:

Այս ա­մառ Թե­նե­րի­ֆէ կղզին կրկին կը դառ­նայ հան­դիպ­ման վայր՝ բազ­մա­թիւ գիտնականնե­րու, տիե­զե­րագ­նաց­նե­րու, ա­րուես­տա­գէտ­նե­րու հա­մար, եւ այդ հան­դի­պու­մը կը կա­յա­նայ շնոր­հիւ փա­ռա­տօ­նի հիմ­նա­դիր, հա­յազ­գի Գա­րիկ Իս­րա­յէ­լեա­նի, ո­րու ա­նու­նը այ­սօր աշ­խար­հի ա­մե­նէն նշա­նա­ւոր աստ­ղա­գէտ­նե­րու ցան­կին մէջ է:

«Ժամանակ», 15 Մարտ 2016