«Նոր Յառաջ» - Դուք թուայնացուցած էք հայկական դասական գրականութիւնը։ Կը խնդրէինք այդ առնչութեամբ որոշ մանրամասնութիւններ փոխանցել։
Մերուժան Կարապետեան - Ինչպէս ըսիք, մենք թուայնացուցած ենք 5-18 դարերու հայ դասական գրականութիւնը, այսինքն մատենագիր Կորիւնէն մինչեւ աշուղ Սայեաթ Նովա։ Այս նիւթերը 1999 թուականէն արդէն ազատ օգտագործման համար զետեղած ենք համացանցի վրայ։ Ընդհանուր առմամբ շուրջ 3.000 միաւոր գրականութիւն, որ պատկեր չէ, այլ թուայնացուած, որ բաժնուած է գլուխներու, ըստ հեղինակներու անուններուն եւ գործերուն։
Մերուժան Կարապետեան - Ինչպէս ըսիք, մենք թուայնացուցած ենք 5-18 դարերու հայ դասական գրականութիւնը, այսինքն մատենագիր Կորիւնէն մինչեւ աշուղ Սայեաթ Նովա։ Այս նիւթերը 1999 թուականէն արդէն ազատ օգտագործման համար զետեղած ենք համացանցի վրայ։ Ընդհանուր առմամբ շուրջ 3.000 միաւոր գրականութիւն, որ պատկեր չէ, այլ թուայնացուած, որ բաժնուած է գլուխներու, ըստ հեղինակներու անուններուն եւ գործերուն։
2007-2008 տարիներուն արեւմտահայ գրականութեան 68 հեղինակներու ամենէն նշանաւոր գործերը համադրեցինք եւ թուայնացուցինք։ Իսկ այսօր Հայոց Ցեղասպանութեան 100ամեակին առիթով ի մօտոյ e-book-ի ձեւով հայ գրողներու գեղարուեստական գործերը ազատ ձեւով պիտի ներկայացնենք ընթերցողներուն։
Մենք թուայնացուցած ենք նաեւ հայագիտական ուսումնասիրութիւններն ու հետազօտութիւնները՝ 18րդ դարու վերջերէն սկսեալ՝ Ինճիճեան, Ալիշան եւ այլն, մինչեւ մեր օրերը։
Այս աշխատանքը առաջին անգամ հիմնեցինք Երեւանի ամերիկեան համալսարանին մէջ՝ «Տիժիլիպ» (DIGILIB*) անունով, եւ ինչպէս գիտէք այն ատեն (1999 թուականին) համացանցին վրայ նոյնիսկ հայերէն լեզուն գոյութիւն չունէր։ Հետեւաբար մեր աշխատանքը նորութիւն մըն էր։ Այսօր կը շարունակենք այդ գործը եւ կը փորձենք օրը օրին մեր կայքէջը ամբողջացնել նոր տեղեկութիւններով։
«ՆՅ» - Ո՞վ կը հոգայ ձեր նիւթական ծախսերը։
Մ.Կ. - Նախ ըսեմ, թէ դժբախտաբար պետութեան կողմէ որեւէ օժանդակութիւն չենք ստանար։ Մեզի կ՚օգնեն անհատ բարերարներ՝ մեծ մասամբ Ամերիկայէն։ Յիշենք Պոստընէն Ալիս Յովհաննէսեանի (այժմ հանգուցեալ) անունը, որ գանձատրեց դասական գրականութեան բաժինը, իսկ Սփիւռքի գրականութեան ծախսերը հոգաց «Թրփանճեան» հիմնադրամը։
«ՆՅ» - Քանի՞ հոգի կը զբաղի այս աշխատանքով։
Մ.Կ. - Անցեալին նոյնիսկ ունեցած ենք 35 աշխատակիցներ, սակայն այսօր քիչ մը դժուար են պայմանները եւ մեր անձնակազմին թիւն ալ պակսած է։
«ՆՅ» - Դուք պատմաբան էք եւ այս ծրագրին գիտական տնօրէնը։ Ինչպէ՞ս կը գնահատէք ցարդ 2014ի աշխատանքը։
Մ.Կ. - Օրական շուրջ 2.000 հոգի կը բանայ մեր կայքէջը եւ գրեթէ նոյնքան մարդ ալ կ՚օգտուի հոն տեղ գտած նիւթերէն։ Այդ մարդիկ ցրուած են աշխարհով մէկ։ Վիճակագրական տուեալներով ամենէն շատ օգտուողները Հայաստանէն են, երկրորդ տեղը կը գրաւեն ամերիկացիները, իսկ երրորդը՝ Ռուսաստանի բնակիչներն են։
«ՆՅ» - Ֆրանսայէն օգտուողներուն թիւը ի՞նչ է։
Մ.Պ. - Ֆրանսացիներուն թիւը շուրջ 70 է։ Ըսեմ նաեւ թէ մեր «Դիմագիրք»ի էջերուն մէջ 40 երկիրներէ 11 հազար անձեր ամէն օր տեղեկութիւններ կը զետեղեն։
«ՆՅ» - Նման էջեր ունին նաեւ այլ ընկերակցութիւններ։ Կը գործակցի՞ք անոնց հետ։
Մ.Պ. - Մարսէյլի մէջ «Web-Արամ»ը կը գործէ, կամ Փարիզի «Ազգային գրադարան»ն ալ այդ ուղղութեամբ կ՚աշխատի։ Սակայն, ի տարբերութիւն մեզի, անոնք նիւթերուն պատկերները կը զետեղեն իրենց կայքէջին վրայ։ Անշուշտ մեզի պէս թուայնացուած ձեւով աշխատողներ ալ կան, բայց ծաւալը նոյնը չէ։ Մենք արմատական թուայնացում կը կատարենք եւ մեր գործունէութեան դաշտը անծայրածիր է։ Հոս կ՚ուզեմ օրինակ մը բերել. հայ ժողովուրդը ունի աւելի քան 30 հազար ձեռագիրներ, որ յունահռոմէական դասական գրականութեան մէկ տասներորդը կը նկատուի։ Հետեւաբար կրնաք երեւակայել թէ տակաւին որքա՜ն աշխատանք կը սպասէ մեզի։
-----------------------------------------
(*) - Ի՞նչ է «Տիժիլիպ»ը (DIGILIB)
«Տիժիլիպ»ը կամ «Հայ մատենագրութեան թուային գրադարան»ը համացանցի մէջ գործող համաշխարհային գրադարանային համակարգին մէջ հայերէն գրաւոր մշակոյթի յուշարձաններու թուային շտեմարան մըն է, որ կարելիութիւն կ՚ընձեռէ օգտուելու հայոց դասական, նոր ու նորագոյն շրջանի հարուստ գրականութենէն։
- Ի՞նչ կ՚առաջարկէ «Տիժիլիպ»ը։
«Հայ մատենագրութեան թուային գրադարան»ը կը պարունակէ.-
ա.- 5-18րդ դարերու հայ դասական մատենագրութիւնը։
բ.- 1850-2000 թուականներու արեւմտահայ եւ Սփիւռքի գրականութիւնը։
գ.- Հայագիտական եւ հայերէնագիտական գրականութիւն (զանազան ձեւաչափերով գիրքեր ու յօդուածներ)։
դ.- Մատենագիտական ցանկեր (հայագիտութեան հետազօտութիւններու որեւէ ոլորտի վերաբերեալ)։
ե.- Յղումներու համակարգ (մատչելի պիտի ըլլայ մօտ ապագային)։
- Որո՞ւ համար նախատեսուած է «Տիժիլիպ»ը։
«Հայ մատենագրութեան թուային գրադարան»ի ծառայութիւններէն սկզբունքով կրնան օգտուիլ անոնք որոնք հետաքրքրուած են հայերէն գիտա-գեղարուեստական գրականութեամբ։
Գրադարանին պարունակած գրականութիւնը եւ գրադարանին կողմէ մատուցուող ծառայութիւնները կրնան մեծապէս օգտակար հանդիսանալ ուսանողներուն, ակադեմական հետազօտութիւններով զբաղողներուն եւ հրատարակչական հաստատութիւններուն։
- Կարելի՞ է անվճար օգտուիլ «Տիժիլիպ»ի ծառայութիւններէն։ Եթէ ոչ, ի՞նչ են պայմանները։
«Հայ մատենագրութեան թուային գրադարան»ին մէջ զետեղուած են գրութիւններ, գիրքեր ու յօդուածներ, որոնք ազատ են ընթերցանութեան համար։ Իսկ գրադարանի ամբողջ բովանդակութեան հասու դառնալու համար պէտք է բաժանորդագրուիլ։
- Արդեօք կարելի՞ է որեւէ նիւթ «Տիժիլիպ»էն ներբեռնել։
Բնագիրները, գիրքերու եւ յօդուածներու առանձին հատուածները կարելի է վճարովի ներբեռնել։
- Արդեօք քանի մը գործածողներ կրնա՞ն միաժամանակ զբաղիլ նոյն նիւթով։
Այո՛, գրադարանը կարելիութիւն կ՚ընձեռէ նոյն նիւթին միաժամանակ գործածութիւնը բազմաթիւ անձերու կողմէ։
- Որոնումի ի՞նչ կարելիութիւններ ունի «Տիժիլիպ»ը։
Օգտուողը կրնայ զինք հետաքրքրող որեւէ թեմա, գիրք կամ յօդուած որոնել։
- Ինչպիսի՞ լրացուցիչ ծառայութիւններ կրնայ առաջարկել «Տիժիլիպ»ը։
ա.- «Տիժիլիպ»ը կրնայ ընդունիլ գիրքերու եւ յօդուածներու թուայնացման պատուէրներ։
բ.- «Տիժիլիպ»ը կրնայ պատրաստել մատենագիտական տեղեկագիրներ հայագիտական հետազօտութիւններու համար՝ միաժամանակ այդ աշխատանքներուն մէջ ընդգրկելով մասնագէտ-հայագէտներ եւս։
- Նիւթերը ի՞նչ ձեւաչափերով կը տրամադրուին։
Գրադարանը կրնայ նիւթեր տրամադրել ընդհանուր տարածում գտած որեւէ ձեւաչափով։
- Ինչպէ՞ս կարելի է տեղեկացնել նկատելի վրիպակներու մասին։
Նկատուած վրիպակներու մասին կարելի է տեղեկացնել նամակ ուղարկելով dlinfo@aua.am հասցէին։
- Ինչպէ՞ս կարելի է օժանդակել աշխատանքներուն։
«Տիժիլիպ»ը կ՚ընդունի որեւէ օժանդակութիւն։ Յաւելեալ մանրամասնութեանց համար կարելի է դիմել դարձեալ dlinfo@aua.am հասցէին
«Տիժիլիպ»ը կամ «Հայ մատենագրութեան թուային գրադարան»ը համացանցի մէջ գործող համաշխարհային գրադարանային համակարգին մէջ հայերէն գրաւոր մշակոյթի յուշարձաններու թուային շտեմարան մըն է, որ կարելիութիւն կ՚ընձեռէ օգտուելու հայոց դասական, նոր ու նորագոյն շրջանի հարուստ գրականութենէն։
- Ի՞նչ կ՚առաջարկէ «Տիժիլիպ»ը։
«Հայ մատենագրութեան թուային գրադարան»ը կը պարունակէ.-
ա.- 5-18րդ դարերու հայ դասական մատենագրութիւնը։
բ.- 1850-2000 թուականներու արեւմտահայ եւ Սփիւռքի գրականութիւնը։
գ.- Հայագիտական եւ հայերէնագիտական գրականութիւն (զանազան ձեւաչափերով գիրքեր ու յօդուածներ)։
դ.- Մատենագիտական ցանկեր (հայագիտութեան հետազօտութիւններու որեւէ ոլորտի վերաբերեալ)։
ե.- Յղումներու համակարգ (մատչելի պիտի ըլլայ մօտ ապագային)։
- Որո՞ւ համար նախատեսուած է «Տիժիլիպ»ը։
«Հայ մատենագրութեան թուային գրադարան»ի ծառայութիւններէն սկզբունքով կրնան օգտուիլ անոնք որոնք հետաքրքրուած են հայերէն գիտա-գեղարուեստական գրականութեամբ։
Գրադարանին պարունակած գրականութիւնը եւ գրադարանին կողմէ մատուցուող ծառայութիւնները կրնան մեծապէս օգտակար հանդիսանալ ուսանողներուն, ակադեմական հետազօտութիւններով զբաղողներուն եւ հրատարակչական հաստատութիւններուն։
- Կարելի՞ է անվճար օգտուիլ «Տիժիլիպ»ի ծառայութիւններէն։ Եթէ ոչ, ի՞նչ են պայմանները։
«Հայ մատենագրութեան թուային գրադարան»ին մէջ զետեղուած են գրութիւններ, գիրքեր ու յօդուածներ, որոնք ազատ են ընթերցանութեան համար։ Իսկ գրադարանի ամբողջ բովանդակութեան հասու դառնալու համար պէտք է բաժանորդագրուիլ։
- Արդեօք կարելի՞ է որեւէ նիւթ «Տիժիլիպ»էն ներբեռնել։
Բնագիրները, գիրքերու եւ յօդուածներու առանձին հատուածները կարելի է վճարովի ներբեռնել։
- Արդեօք քանի մը գործածողներ կրնա՞ն միաժամանակ զբաղիլ նոյն նիւթով։
Այո՛, գրադարանը կարելիութիւն կ՚ընձեռէ նոյն նիւթին միաժամանակ գործածութիւնը բազմաթիւ անձերու կողմէ։
- Որոնումի ի՞նչ կարելիութիւններ ունի «Տիժիլիպ»ը։
Օգտուողը կրնայ զինք հետաքրքրող որեւէ թեմա, գիրք կամ յօդուած որոնել։
- Ինչպիսի՞ լրացուցիչ ծառայութիւններ կրնայ առաջարկել «Տիժիլիպ»ը։
ա.- «Տիժիլիպ»ը կրնայ ընդունիլ գիրքերու եւ յօդուածներու թուայնացման պատուէրներ։
բ.- «Տիժիլիպ»ը կրնայ պատրաստել մատենագիտական տեղեկագիրներ հայագիտական հետազօտութիւններու համար՝ միաժամանակ այդ աշխատանքներուն մէջ ընդգրկելով մասնագէտ-հայագէտներ եւս։
- Նիւթերը ի՞նչ ձեւաչափերով կը տրամադրուին։
Գրադարանը կրնայ նիւթեր տրամադրել ընդհանուր տարածում գտած որեւէ ձեւաչափով։
- Ինչպէ՞ս կարելի է տեղեկացնել նկատելի վրիպակներու մասին։
Նկատուած վրիպակներու մասին կարելի է տեղեկացնել նամակ ուղարկելով dlinfo@aua.am հասցէին։
- Ինչպէ՞ս կարելի է օժանդակել աշխատանքներուն։
«Տիժիլիպ»ը կ՚ընդունի որեւէ օժանդակութիւն։ Յաւելեալ մանրամասնութեանց համար կարելի է դիմել դարձեալ dlinfo@aua.am հասցէին
«Նոր Յառաջ», Յունուար 20, 2015
No comments:
Post a Comment