ԻՇԽԱՆ ՉԻՖԹՃԵԱՆ
Ապրիլ 24-ին Թաւրիզի մէջ տեղի ունեցած ապրիլեան նահատակաց յուշատօնին
ներկայ գտնուեցայ: Տեղ առած էի հանդիսականներուն կարգին, աթոռներու գրեթէ
վերջին շարքերէն մէկուն մէջ: Բաւական ճոխ էր յուշատօնին յայտագիրը` մեներգ,
խմբերգ ու արտասանութիւն, աւագներու եւ կրտսերներու երգչախումբերու
կատարում եւ այլն: Այսքան փոքրաթիւ գաղութ մը բաւական որակաւոր յուշահանդէս
կազմակերպած էր, ինչ որ մխիթարութիւն էր ինծի համար, որ միշտ ալ
կատարուածին քանակէն ու որակէն անդին` մատուցումին կազմակերպ նկարագիրը կը
փնտռեմ:
Ո՛չ թաւրիզեցիները թող նեղանան, ո՛չ ալ լիբանանահայերը վիրաւորուին: Այս
երեւոյթը մեր հաւաքական դաստիարակչական կեանքին սրբագրելի կէտերէն մէկն է,
որուն վրայ հարկ է ուշադրութիւն դարձնել:
Թաւրիզի մէջ, սակայն, ինծի մեծ զարմանք պատճառեց այն, որ
պատանի-պատանուհիներուն աղմուկն ու ելեկտրոնային խաղերը կտրականապէս
դադրեցան ու քար լռութիւն տիրեց իրենց շարքերուն մէջ ա՛յն պահէն սկսեալ,
երբ իրենց առաջնորդ հայր սուրբը (հիմա արդէն` նորօծ եպիսկոպոս), բեմ
բարձրացաւ ու իր փակման խօսքը արտասանեց: Զարմացնող լռութիւնը տեւեց մինչեւ
խօսքին աւարտը:
Այս երեք օրուան թարմ օրինակը կ’ուզեմ վերցնել այստեղ, անոր շուրջ
հիւսելու համար սրտի ու շնորհաւորանքի եղբայրական խօսքս` ուղղուած Գրիգոր
եպս. Չիֆթճեանին:
Պատանի-պարմանուհիներուն աղմուկը դադրեցնող` ուշադրութիւն գրաւող խօսքը,
կամ ընդհանրապէս երիտասարդութեան հետ անո՛ր իսկ լեզուով կատարուող
որակաւոր զրոյցը մեկնակէտն ու յենակէտը կը կազմեն սրբազանին
աշխատելադաշտին: Ո՞վ ծանօթ չէ Լոս Անճելըսի «Ասպարէզ» օրաթերթին մէջ
շաբաթական դրութեամբ աւելի քան 15 տարիէ ի վեր ներկայութիւն եղող
յօդուածագիրին, որ յօդուածներէն հատորներ կազմելով` ներկայութիւն է հայ
տուներէն ներս: Այդ սրտբաց ու մտերմիկ, ժամանակին լեզուով ու երիտասարդին
հետ խօսուող զրոյցներուն մասին կը վկայեն այդ յօդուածները: Երիտասարդին
հե՛տ զրոյց ու ոչ թէ անոր ուղղուած խօսք, տարտամ բնորոշումներով` զայն
իբրեւ մեր ներկան կամ ապագան կոչող բովանդակազուրկ կրկնաբանութիւններով
լեցուն:
Իր աբեղայական ձեռնադրութենէն սկսեալ մինչեւ այսօր Գրիգոր սրբազանին
պարտականութեանց ու պարտաւորութեանց դաշտը ո՛չ աշխարհագրական, ո՛չ ալ
պայմանական սահմանափակումներ ճանչցած է: Անթիլիաս, Էջմիածին, Լոս Անճելըս,
Ատրպատական: «Հասկ»-ի խմբագրութիւն, գաւազանակրչութիւն, ուսուցչութիւն,
քրիստոնէական դաստիարակչութիւն, դպրեվանքի տեսչութիւն, առաջնորդութիւն:
Թղթատեցէք կաթողիկոսարանի «Հասկ» պաշտօնաթերթի էջերէն մինչեւ Ատրպատականի
հայոց թեմի «Արտազ» ամսագրին էջերը` միշտ ժամացուցային ճշդապահութեամբ
հրատարակուած ու դեռ հրատարակուող, գաղութին առօրեայ կենսագրութիւնը
ներկայացնող ու վաւերագրական այլ ուսումնասիրութիւններով լեցուն այս
հրատարակութիւնը:
Մեր դպրեվանեան օրերուն սկզբունքներու մասին ճառող պատասխանատու
հոգեւորականներ յանկարծ յօդս ցնդեցան: Ուրիշներ միայն որոշ աշխարհագրական
տարածքի մէջ ծառայելու կոչուած մնացին: Աշխարհագրական տուեալներ, պայմաններ
ու պայմանականութիւններ լեցուցած էին ու լեցուցած են այսօր մեր կեանքը
ամէն տեղ: Գնահատանք ու շքանշան կորսնցուցած են շատոնց իրենց արժէքը: «Եթէ այստե՛ղ, եթէ այսպէ՛ս չըլլայ»-ներ
մեր հաւաքական կեանքին կորիզը կը կազմեն այսօր: Կոչումը, կանչը մեզ ո՛չ
Արեւմուտք, ո՛չ Արեւելք կ’ուղղէ, այլ հոն, ուր որ Աստուած եւ ժամանակը կը
թելադրեն: Եւ ամէն ինչ ունի ի՛ր ժամանակը… կ’ըսենք յաճախ: Կը կարծեմ
սակայն, որ ամէն ինչ չունի՛ իր ժամանակը, այլ մարդն է, որ անուն եւ ժամանակ
կու տայ ամէն ինչին` իր ճիգ ու ջանքով, իր աշխատունակ ու անընկճելի ոգիով,
իր շրջապատին մէջ ալ սփռելով իր աշխատանքին պտուղներուն փայլքը:
Մարդը եթէ ստեղծիչը չի կրնար ըլլալ ժամանակին ու պայմանին, արդէն
ջնջուած է անոր տալիքը: Ժամանակին ու պայմանին ստեղծիչը ըլլալու համար
մարդը ժամանակէն ու պայմանէն վեր մնալու է: Գրիգոր սրբազան ի՛նչ պաշտօն որ
ստանձնած է, զայն վերածած է արժեւորեալ աշխատանքի` անոր բազմապատկումը
ապահովելով, ի պատիժ իրեն ու ի պատիւ մեր բոլորին, փոխ առնելով Օրմանեան
սրբազանին բառերը: Շատ լաւ գիտենք, որ մեր կեանքը այսօր լեցուն է ժամանակին
ու պայմանին յարմարող, այսինքն անոնցմէ վար գտնուող պատասխանատուներով,
հոգեւորական կամ աշխարհական: Պահ մը եթէ ունկնդիր ըլլանք մեր խղճին ձայնին,
տեսնելու պէս պիտի լսենք, որ մեր կեանքը լեցուն է անհոգ եւ աճպարար
վարձկաններու շարքերով: Հարկ չկայ ի զուր անհանգստանալու. ասկէ շատ աւելի
գէշ պայմաններ ալ ունեցած է հայկական մեր կեանքը. ժողովրդական իմաստութիւնը
կ’ըսէ` գիտցո՛ղը գիտէ: Այս կացութեան մէջ, սակայն, կարեւորը, մխիթարակա՜նը
այն է, որ բացառութիւններ մեր կեանքին համ եւ ուժ կու տան, որոնք յարատեւ,
անդուլ, համեստ, խորերէն կ’ընթանան: Անոնց աշխատանքը անխորտակելի է: Անոնց
ճիգը օրհնեալ է: Անոնց աշխատանքի պատկերին ամբողջութիւնը ըմբոշխնելու
համար ժամանակի պէտք ունինք:
Անոնց գործը մաս առ մաս ի յայտ կու գայ, ճիշդ այնպէս, ինչպէս շաբաթ մը
առաջ, Ատրպատականի պատմական հողերուն վրայ, դէպի Ծոր-Ծորի մատուռ տանող
ոլորապտոյտ ճամբուն վրայ Արարատ լեռը մաս առ մաս յայտնուեցաւ, նախ Փոքր
Մասիսը, ու յետոյ` Մեծը: Երկգլուխ լեռը իր փառքը մէկ պատկերով չյայտնեց.
իսկ վանքէն վերադարձի ճամբուն վրայ յատակէն մինչեւ գագաթ արդէն Մեծ ու Փոքր
Մասիսները ձեռք-ձեռքի` ամբողջապէս տեսանելի ու ներկայ էին, մեզմէ շատերուն
հատնող համբերութիւնը ուրախութեամբ պսակելով: Ամբողջապէս տեսնելու
ուրախութիւնն է այս:
Թաւրիզեցի պատանիներուն աղմուկը դադրեցաւ երեք օր առաջ, որովհետեւ անոնք
գտան խօսքին իմաստը, իրենց ուղղուած, բայց մանաւանդ` իրենցմէ մեկնած: Ես
ալ հիմա խօսքիս աղմուկը պիտի դադրեցնեմ` զայն վերածելու համար սրտագին
շնորհաւորանքի առաջին խօսքի մը` ըսելով.
- Աստուած օգնակա՛ն, քեզի եւ մեզի, Գերշ. Տէր Գրիգոր Սրբազան եպիսկոպոս Չիֆթճեան:
«Ազդակ», Յունիս 6, 2014
No comments:
Post a Comment