Եկեղեցին օրինակելիօրէն թափանցիկ պէտք է գործի

ՅԱԿՈԲ ԱՒԵՏԻՔԵԱՆ

 

Իրաւ կամ շինծու սկանդալնե՞ր էին պէտք, որպէսզի Հայ Առաքելական Եկեղեցու Մայր Աթոռը մի փոքր բաց անէր վարագույրը իր ֆինանսական գործառնութիւնների վրայից, աջից-ձախից ցեխարձակումնե՞ր՝ որպէսզի Մայր Աթոռի ներկայացուցիչները հանրութեանը բացատրութիւններ տային սոցիալական-կրթական-առողջապահական այն հսկայածաւալ գործունէութեան վերաբերեալ, որը տարւում է Հայ Եկեղեցու կողմից կամ հովանու ներքոյ: Աստուածաշնչեան պատգամը՝ «ձախ ձեռքդ թող չիմանայ աջն ինչ է անում», այս պարագայում եւ այս օրերին կիրառելի չէ, յատկապէս մեր՝ յետսովետական պայմաններում, յատկապես մեր՝ զրպարտող-բամբասող լրատուամիջոցների միջավայրում, եւ մանաւանդ՝ ամէն բանի նկատմամբ հաւատը կորցրած մեր հասարակութեան մէջ:

Չորեքշաբթի օրը «Արմենպրէս»ի սրահում Մայր Աթոռի ներկայացուցիչների ասուլիսը թէեւ ոչ սպառիչ, սակայն որոշակի լոյս սփռեց Հետաքննող Լրագրողների Միջազգային Կոնսորցիումի կողմից շուէյցարական HSBC բանկի ցուցակներից «գաղտնազերծուած»՝ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի «անձնական» հաշուեհամարի «յայտնագործման» առիթով Հայաստանում բարձրացուած աղմուկը մեղմելու, խռովեալ մտքերն ու վառուող երեւակայութիւնները հանդարտեցնելու տեսակէտից:

Ճիշդն ասած՝ առաջին պահից ինձ յուսախաբ արեց Հայ Եկեղեցու գերագոյն պետի հաշուեհամարում այդչափ փոքր գումարի առկայութիւնը: Մեր նորահարուստներից իւրաքանչիւրը առնուազն դրա եռապատիկը ունի: Իսկ Մայր Աթոռին ենթակայ թեմակալ առաջնորդներից ոմանք, յատկապէս Մ. Նահանգներում, դրա տասնապատիկը, նոյնիսկ հարիւրապատիկը ունեն տարբեր բանկերում, առանց ստանձնելու ազգային, կրթական, բարեգործական կամ սոցիալական որեւէ նշանակալից դեր: Այնինչ Մայր Աթոռը կամովին կամ պայմանների թելադրանքով ազգային բազմապիսի ու բազմաբնոյթ հոգսեր է վերցրել իր վրայ, որոնց համար, գումարած իր բազմանդամ պաշտօնէութեան ու ուսանողութեան ծախսերը, նրա եկամուտի հիմնական աղբիւրը հանդիսանում է մոմավաճառութիւնը, որը, իմ ունեցած տուեալներով, ընդամէնը 17 տոկոսն է կազմում նրա բիւջէի:

Մնացեալը, ինչպես ասում են՝ ողջ մնան Մայր Աթոռի բարերարները, որոնք ոչ միայն լրացնում են բիւջէի մնացած կամ հիմնական մասը, այլեւ նորանոր նուիրատուութիւններով սատարում կառուցապատման այն տպաւորիչ ծրագրերին, որոնց ձեռնարկել է Հայոց Հայրապետը 15 տարուց ի վեր: Ինչպես ասում են՝ մեծահարուստ նուիրատուն կամ բարերարը բոլորից լաւ գիտի ո՛ւմ վստահել եւ ի՛նչ վստահել: Վստահաբար նրանց վրայ չեն ազդել ու չեն ազդելու ոչ մի միջազգային կամ տեղական հետաքննող լրագրողի «գաղտնազերծում», «քօղազերծում» կամ «յայտնագործում»:

Այսուհանդերձ, մեր հասարակութիւնը կարիք ունի պարբերաբար եւ հորիզոնական հետեւողականութեամբ տեղեակ պահուելու մեր ազգային Եկեղեցու ողջ գործունէութեան եւ ֆինանսական գործառնութիւնների ողջ համապատկերի մասին: Միայն թափանցիկութիւնը կարող է կանխել արտաքին ու ներքին չարաշահումները եւ օրինակ հանդիսանալ այլոց:

Եվ վերջում մէկ խորհուրդ՝ Մայր Աթոռը պէտք է դատի տայ Հետաքննող Լրագրողների Միջազգային Կոնսորցիումին լրագրողական ոչ պրոֆեսիոնալութեան համար (*):

«Ազգ», Փետրուար 13, 2015

(*) Արդեօք ի՞նչ «ոչ-պրոֆեսիոնալութեան» մասին է խօսքը։ Լրագրողներու կազմակերպութիւնը, նախքան 61 անձերը բացայայտելու, որոնց շարքին էր Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի հաշիւը, դիմած է Մայր Աթոռին ու ստացած պաշտօնական բացատրութիւն, որ եւ հրապարակուած է։ Գաղտնիք չէր, որ երջանկայիշատակ Վազգէն Ա.ի օրօք Մայր Աթոռը Զուիցերիոյ մէջ հաշիւ ունէր։ Հապա ինչպէ՞ս Էջմիածինը պիտի կարենար գումարներ ստանալ կամ արտասահմանեան դրամանիշով վճարումներ կատարել՝ խորհրդային պայմաններուն մէջ։ Եթէ այդ հաշիւը անձնական ու գաղտնի էր, բնականաբար հասկնալի էր, թէ ինչու. Ս. Էջմիածինը պիտի թոյլատրուէ՞ր պաշտօնապէս հաշիւ ունենալ արտասահմանի մէջ։ Նոյնիսկ լուսահոգի Գարեգին Ա.ի կարճատեւ գահակալութեան շրջանին (1995-1999) այդ հաշիւին վերջինիս փոխանցումը կարելի է մասամբ հասկնալ որպէս խորհրդային իներցիայի արդիւնք։ Ինչ որ դժուար է հասկնալ (մէկդի ձգելով անհատի անունին տակ գտնուող կազմակերպական հաշիւի առկայութիւնը, որ այլ հարց է), ալ ո՛ւր մնաց՝ արդարացնել, հաշիւին գաղտնի ըլլալու պատճառն է ԻԱ. դարուն՝ անկախ պետականութեան պայմաններու մէջ։ Եթէ հաշիւը ոչ-գաղտնի եղած ըլլար, ամենայն հաւանականութեամբ այս սկանդալը երբեք տեղի չէր ունենար («Հայկականք»)։