The Varieties of Denialism

Massimo Pigliacci

 

I have just come back from a stimulating conference at Clark University about “Manufacturing Denial,” which brought together scholars from wildly divergent disciplines — from genocide studies to political science to philosophy — to explore the idea that “denialism” may be a sufficiently coherent phenomenon underlying the willful disregard of factual evidence by ideologically motivated groups or individuals.(*)

Վահէն

ՊՕՂՈՍ ՇԱՀՄԵԼԻՔԵԱՆ

Ո՞վ է Վահէն. Պէրպէրեան Վահէն:

Բազմաթիւ մարդոց համար «մենախօսութեան վարպետը», ուրիշներու համար՝ դերասանը, բեմադրիչը, վիպագիրը, գեղանկարիչը, իսկ ինծի համար՝ այս բոլորը, առաւել՝ անկեղծ բարեկամ մը:

Սարսափի արհեստագէտները

ԱՆԱՐԺԱՆ ԴՊԻՐ

 

Գիտա-երեւակայական ժապաւէնները կը սնուցանեն մեր երեւակայութիւնները եւ մեզ կը փոխադրեն դէպի անգոյ, երազային աշխարհներ: Բայց այդ երազայինը իսկապէս ալ միշտ կը մնա՞յ անգոյ: Քանի մը տասնամեակ առաջ գիտա-երեւակայական ժապաւէններով հրամցուած եւ մեզի զարմանք, սքանչացում պատճառած ապշեցուցիչ հնարքները այսօր եթէ ոչ ամբողջութեամբ, գոնէ մեծ մասամբ արդէն իրականութիւն դարձած են: Մեր ամէնօրեայ կեանքին կամ մերօրեայ աշխարհին մաս կը կազմեն անոնք: Բացի մարդոց ճառագայթումով տեղափոխումէն, -որուն ալ օրը պիտի գայ հաւանաբար, նոյնիսկ պիտի նախընտրէի ըսել՝ անշո՛ւշտ- գրեթէ ամէն ինչ որ կը տեսնէինք այդ ժապաւէններուն մէջ տարիներու երկայնքին պատռեց իր «երեւակայածին»ի շղարշները եւ հետզհետէ դարձաւ իրողութիւն, անբաժանելի մասնիկը հանդիսանալով մեր առօրեային: 

Geoffrey Robertson and the Armenian Genocide in Australian Television

Australian barrister, writer and former international judge Geoffrey Robertson, who lives in London and wrote a devastating critique of the British government's recent attitude towards the issue of the Armenian genocide (2009), has recently authored An Inconvenient Genocide: Who Now Remembers the Armenians. He was interviewed by "Lateline," the ABC (Australian Broadcast Corporation) program on October 20, about his efforts to return the Elgin Marbles to Greece, his views on the Armenian genocide, and the Islamic State atrocities and killings in Iraq and Syria. Below is the excerpt of the interview that deals with the Armenian genocide.

Candidates Sought for Tololyan Prize in Contemporary Literature

The Hamazkayin Armenian Educational and Cultural Society of Eastern United States is pleased to solicit submissions for the third annual Minas and Kohar Tölölyan Prize in Contemporary Literature.

As with last year, two prizes, one for the Armenian language submissions and one for the English language submissions, will be awarded as the winners of the Minas and Kohar Tölölyan Prize in Contemporary Literature.

Մեծ Եղեռնի նոր յուշարձանը Ռումանիոյ մէջ

 ՎԱՐԴԱՆ ՄԱՏԹԷՈՍԵԱՆ

Քանի մը օր առաջ («Նոր Յառաջ», Հոկտեմբեր 4), Ժ.Չ. կը տեղեկացնէր Մեծ Եղեռնի յիշատակին նուիրուած ու ռումանական Փիթէշթի քաղաքը տեղադրուած խաչքարին բացումը, որ տեղի ունեցած է Սեպտեմբեր 27ին։ Բացման արարողութիւնը զուգադիպած է «Ա. Աշխարհամարտը եւ անոր ազդեցութիւնը հայ սփիւռքի կազմաւորման վրայ» համաժողովին (Պուքրէշ, Սեպտեմբեր 26-28)։

Հայը եւ անցեալը. ութհազարամեայ արիական հայերէնը(*)

ԱՐՄԷՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ

Իմ հաւատարիմ ընկեր, իմ նենգ թշնամի,
Իմ արքայ, իմ ստրուկ, լեզու մայրենի...
Վալերի Բրիւսով

Հինգհազարամեայ հայոց պատմութեանը զուգահեռ` շրջանառւում են զուգահեռ հետաքրքիր գաղափարներ: Օրինակ` որ մեր լեզուն արիական է, ինչպէս մենք ենք արիացիներ, մեր երկիրը արիական-հնդեւրոպական նախահայրենիքն է, այստեղից են ծագել միւս ազգերը, իսկ միւս լեզուները` հայերէնից: Եւ հայերէնն ամենահին լեզուն է: Նմանօրինակ յայտարարութիւններ կարելի է հանդիպել ամէնուրեք: Իսկ հնդեւրոպական հայրենիքի հայաստանեան տեղադրութիւնը դպրոցական դասագրքերում ներկայացւում է որպէս յայտնի եւ ընդունուած ճշմարտութիւն:

95-ամեայ գրադարան մը եւ…փակուած գրատուն մը

ԼԵՒՈՆ ՇԱՌՈՅԵԱՆ

Երբեմն ափսոսանքով կը նկատեմ, թէ մեր շուրջբոլորը որքա՜ն մեծ է թիւը այն մարդոց, որոնք կ՛անգիտանան տարբերութիւնը ընդմէջ  ԳՐԱԴԱՐԱՆին ու ԳՐԱՏՈՒՆին: Կը շփոթեն զանոնք իրարու հետ, կը կարծեն, թէ նոյն բաներն են ատոնք…

Ի՞նչ է պատճառը այս լեզուական մոլորումին: Գրատան մը դիմացէն չե՞ն անցած, գրադարանի մը օդը չե՞ն շնչած, թէ՞ առհասարակ ամէն տեսակ կապ շատո՜նց խզեր են ԳԻՐՔ կոչուած թուղթէ իրեղէնին հետ…

Thousands of People Take Part in First “Armenian Culture Week” at Calouste Gulbenkian Foundation

The first ever Armenian Culture Week (12-19 October 2014) at the Calouste Gulbenkian Foundation generated much excitement and interest in Lisbon. Sixteen events took place in eight days, including concerts, lectures, seminars and exhibitions.
“It was an intense week,” said Razmik Panossian, the Director of the Armenian Communities Department, “as we brought to Portugal various aspects of Armenia culture and history. I was truly and pleasantly surprised at the great interest the Week generated among the general public and among my colleagues at the Foundation.” 

Armenia's Membership in the EEU Raises More Questions than It Answers

Babken Dergrigorian

 

Upon reading Harut Sassounian’s latest article “The West Must Offer Armenia Incentives Rather than Decry its Ties with Russia,” I have been compelled to write a response addressing its shortcomings and inaccuracies, increasingly common also within the broader narratives regarding Armenia’s accession into the EEU in the Armenian community.

The West Must Offer Armenia Incentives Rather Than Decry Its Ties with Russia

Harut Sassounian

On October 10, after lengthy heated debates, Armenia signed a treaty to join the Eurasian Economic Union (EEU), composed of Belarus, Kazakhstan and Russia. The agreement goes into effect on January 1, 2015, subject to ratification by parliaments of the four countries. Kyrgyzstan and Tajikistan have also expressed an interest in joining the Union.

Հայը եւ անցեալը. հայոց հինգհազարամեայ պատմութիւնը(*)

ԱՐՄԷՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ

 

Ճշմարտութիւնը եւ արդարութիւնը բարձր են ամէն ինչից,

քանզի միայն նրանցից է կախուած ազգի մեծութիւնը:

Էմիլ Զոլա

Հայոց ինքնութեան ամենաէական յատկանիշներից է մեր մշակոյթի, այսպէս ասած, պատմական ուղղուածութիւնը` ամէն ինչի խորը ներծծուածութիւնը պատմութեամբ: Մեր անցեալի համարեա բոլոր մեծերը եւ ոչ այնքան մեծերը, երբ գրիչ են վերցրել իրենց ձեռքը, կարծես ինքնաբերաբար սկզբից գրել են վերնագիրը` «հայոց պատմութիւն», թէեւ յաճախ այդ գրուածքը չի համապատասխանել իր ընդգրկուն վերնագրին: Դրանով մենք որոշակի տարբերւում ենք, ասենք, հարեւան վրացիներից, որոնց մօտ հնում ընդունուած է եղել ոչ միայն պատմութիւն, այլեւ գեղարուեստական տիպի ստեղծագործութիւններ գրելը, յաճախ` իրանական էպիկական թեմաներով («Ընձենաւորը», «Ամիրան Դարեջանիանի», «Վիսռամիանի»): Մեր նոր գրականութիւնն էլ, որոշ չափազանցութեամբ, կարելի է ասել, որ պատմավէպերի` այսինքն, «հայոց պատմութիւններ»ի մի շարան է: Եւ մեր հայեացքը, զարմանալիօրէն, ուղղուած է ոչ դէպի առաջ, այլ` յետ:

«Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս»ի ԼԴ. հատորի շնորհանդէսը Երեւանի մէջ

Երկուշաբթի, 6 Հոկտեմբեր 2014 կէսօրէ ետք ժամը 3ին, Հայաստանի Հանրապետութեան Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիայի Պատմութեան Հիմնարկի «Մեսրոպ արք. Աշճեան» դահլիճին մէջ տեղի ունեցաւ Հայկազեան Հայագիտական Հանդէսի ԼԴ. հատորի շնորհանդէսը, ներկայութեամբ «Հայկազեան» համալսարանի նախագահ Վեր. Դոկտ. Փօլ Հայտօսթեանի, հայրենի մտաւորականներու, հայագիտութեան տարբեր գիտակրթական կեդրոններու ներկայացուցիչներու, գիտաշխատողներու, Հանդէսի հին ու նոր աշխատակիցներու:

Արմէն Կլոդ Մութաֆեան. «Կայ պատմական Սփիւռքը եւ նոր եկած Սփիւռքը, որոնք չեն հաշտւում»

ՄԵՐԻ ՄԱՄԵԱՆ

 

Արմէն Կլոդ Մութաֆեանը ֆրանսահայ պատմաբան, հայագէտ է, Սորբոնի համալսարանի պրոֆեսոր: Նարեկացի Արուեստի Միութիւնում տեղի ունեցած իր դասախօսութեան ժամանակ նա տարանջատեց Սփիւռքի հայ գաղթօջախների երեք տեսակ: Առաջինը` քաղաքական, երբ մասնաւորապէս ցեղասպանութիւնից յետոյ հայերը այլ երկրներ են արտագաղթել, երկրորդը` մշակութային, որտեղ պետականութեան բացակայութեան ընթացքում հայ մշակոյթը զարգացել է, եւ տնտեսական, երբ սոցիալ-տնտեսական դրութեան պատճառով մարդիկ արտագաղթում են Հայաստանից: «Հետք»ի հարցերին պատասխանում է Արմէն Կլոդ Մութաֆեանը:

Bardakçı’s Chest as a Cognovit

 Ümit Kurt

In Kanunların Ruhu: Emval-i Metruke Kanunlarında Soykırımın İzini Sürmek (The Spirit of the Laws: Pursuing the Trace of Genocide on the Abandoned Property Laws), Taner Akçam and I exposed the ways in which the moveable and unmovable properties of the Armenians who were displaced and eliminated in 1915 were obtained and distributed, using all the vehicles provided by the “law,” first by the ruling Committee of Union and Progress (CUP), and later the Republican regime with the Abandoned Property Laws (Emval-i Metruke Kanunları) that the government inherited.¹

Although all of the laws issued within the scope of the Abandoned Property Laws noted the Armenians’ entitlement to their property and assets, and stated that at the very least their value should be handed over to them, the process was obstructed in many ways. As a result, the Armenians’ material foundations were eliminated and their physical annihilation was complete. The measure of existence “granted” to the Armenians by these laws was reduced to nothingness.

Պատերազմի թոհուբոհից՝ դէպի հայաստանեան ԲՈՀ-ը(*)

ՆԱՏԱԼԻ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ

 

Հոկտեմբերի 6-ին Հայաստանի Գիտութիւնների Ազգային Ակադեմիայի Պատմութեան Ինստիտուտի դահլիճում կայացաւ Բէյրութում լոյս տեսնող «Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս»ի հերթական` 34-րդ համարի շնորհանդէսը: Ինչպէս միշտ, այն անցաւ շատ ջերմ եւ բարձր հայրենասիրական ներշնչումով: Ինչպէս յայտնի է, հանդէսը սկսել է գործել Բէյրութի Հայկազեան համալսարանի հիման վրայ 1970 թ. եւ մինչ օրս սերտօրէն համագործակցում է ներկայիս Սփիւռքի ամենահզօր գիտակրթական հաստատութեան հետ: Ներկայացնելով տարեգրքի բարձր մասնագիտական որակները եւ նրա հետեւողական հայանպաստ գործունէութիւնն անցած տարիների ընթացքում, պատմաբան Վարդան Մատթէոսեանը, բանասէր եւ կինոգէտ Արծուի Բախչինեանը եւ ազգագրագէտ Հրանուշ Խառատեանն անդրադարձան նաեւ ժամանակի նոր հրամայականներին եւ դրանց արձագանգելու անհրաժեշտութեանը: Մեծ ոգեւորութեամբ ընդունուեց «Հայկազեան Հանդէս»ի եւ համալսարանի ղեկավար Փոլ Հայտոսթեանի(**) ջերմ խօսքը` այդ օջախներում անընդմէջ կատարուող եւ իրար լրացնող աշխատանքների մասին` շեշտելով, որ ամենակարեւորը նրանցում ապրող հայրենասիրական ոգին է: Հարկ է նշել նաեւ, որ լինելով խստագոյն գիտական պահանջներին բաւարարող լուրջ ակադեմիական ուսումնասիրութիւնների շտեմարան, որտեղ տարին մէկ անգամ լոյս են տեսնում նիւթեր հայերէն, անգլերէն, ֆրանսերէն եւ արաբերէն լեզուներով` «Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս»ը մեծապէս նպաստում է նաեւ Հայաստանի եւ սփիւռքահայ մտաւորականութեան մերձեցմանը եւ ճանաչում է բերում տաղանդաւոր երիտասարդ հետազօտողներին` միջազգային գիտական հանրութեան կողմից: 

Թւում է, որ կորցնելով Վենետիկի Մուրատ-Ռափայէլէան եւ Կիպրոսի Մելգոնեան վարժարանները, համայն հայութիւնը պէտք է աչքի լոյսի պէս պահէր Հայկազեան համալսարանը եւ նրա կողմից հրատարակուող հանդէսը` տարէցտարի ամրապնդելով նրա կապերը մայր հայրենիքի հետ: Սակայն այս տարի` որպէս լրացում լիբանանեան պատերազմի եւ մշտական ֆինանսական խնդիրների, հանդէսի խմբագրութիւնը մի նոր մարտահրաւէր ընդունեց, այս անգամ Հայաստանի ԲՈՅ-ի կողմից: Բանն այն է, որ այս տարուանից «Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս»ը, ինչպէս նաեւ արտասահմանում հրատարակուող բոլոր պարբերականները դուրս են ընկել ԲՈՅ-ի կողմից հաստատուած գիտական պարբերականների ցուցակից: Հայաստանեան ամսագրերից ցուցակից եւս դուրս են մղուել որոշ պարբերականներ, մասնաւորապէս, «Էջմիածին» հանդէսը, որը 1944 թուից հրատարակուել է Մայր Աթոռի կողմից` նպաստելով հոգեւոր եւ աշխարհիկ մտաւորականութեան փոխըմբռնմանը: Ի՞նչն է դրա պատճառը: Եւ նշանակո՞ւմ է դա արդեօք, որ վերոյիշեալ պարբերականները հեղինակազրկուած են եւ դրանցում կատարուած հրապարակումները` որպէս գիտական պահանջներին չբաւարարող եւ այլեւս նշանակութիւն չունեն թեկնածուական եւ դոկտորական թեզերի պաշտպանութեան գործընթացներում: Եթէ դա այդպէս լինի, ապա այս «բարեփոխում»ը որքան անմիտ է, այնքան էլ չարագուշակ. չէ՞ որ յայտնի է, որ մեր Գիտութիւնների Ակադեմիայի հումանիտար ոլորտում հաստատւում են միմիայն հայագիտական ուսումնասիրութիւնները (ինչը առանց այն էլ սահմանափակում է գիտնականների մտահորիզոնը, սակայն դա առանձին խնդիր է): Միեւնոյն ժամանակ ատենախօսներից պահանջուած արտասահմանեան հրապարակումները` որպէս միջազգային հանրութեան ճանաչման նշան` սոյն որոշմամբ պարզապէս անիմաստ կը դառնային: Ասուածը յատկապէս ակներեւ է բանասիրութեան, պատմագիտութեան, ազգագրութեան եւ արուեստագիտութեան ոլորտներում, թէեւ, անշուշտ, դա իրեն զգացնել կը տայ ցանկացած ոլորտում: Մտորելով այն մասին, թէ ինչպիսի՞ն կը լինի Հայաստանի Գիտութիւնների Ազգային Ակադեմիայի ապագան ԲՈՅ-ի հաստատած պարբերականների նոր ցուցակի պայմաններում, որտեղ ներկայացուած են միմիայն Հայաստանում յատուկ ինդեքսային ցուցիչներ ստացած պարբերականները` հակառակ ատենախօսութիւնների հեղինակների առջեւ դրուած պահանջների, ես եկայ այն համոզմանը, որ այդ ցուցակը չի կարող վերջնական լինել` եթէ, ի հարկէ, չեն փոխուել նաեւ այդ պահանջները: Եւ իսկապէս, ցուցակը յաւելող ծանօթագրութեան մէջ գտայ հետեւեալ դրոյթը. «Ի գիտութիւն. ցուցակը կը վերանայուի 2015թ. Յունուարին»: Ցաւօք, այնտեղ որեւէ ակնարկ չկայ առ այն, թէ ի՞նչ սկզբունքների հիման վրայ այն պէտք է վերանայուի եւ ինչպէ՞ս պիտի կայանան ընթացիկ տարուայ ատենախօսների պաշտպանութիւնները: